Türkiye'nin Coğrafi Konumu
1. Matematik (Mutlak) Konum
Türkiye'nin dünya üzerindeki enlem ve boylam değerlerine göre konumudur.
* Enlem;
- 36° – 42° Kuzey paralelleri arasında.
- Bu konum Türkiye'nin Kuzey Yarımkürede ve Orta Kuşakta yer aldığını gösterir.
* Boylam;
- 26° – 45° Doğu meridyenleri arasında.
- Bu konum Türkiye'nin Doğu Yarım Kürede yer aldığını gösterir.
Matematik Konumun Sonuçları
1. Türkiye Orta Kuşakta yer aldığı için:
- Dört mevsim belirgin yaşanır.
- Tarımsal çeşitlilik fazladır.
- İklim çeşitliliği görülür.
2. Enleme bağlı sonuçlar:
- Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla gelmez.
- Kuzeye gidildikçe sıcaklık azalır.
- Güneyden kuzeye doğru tarım ürünleri, bitki örtüsü ve yerleşme özellikleri değişir.
- Deniz turizmi süresi güneyde daha uzun, kuzeyde daha kısadır.
3. Boylama bağlı sonuçlar:
- Türkiye 2. ve 3. saat dilimleri içinde yer alır.
- Doğu ile batı arasında 76 dakikalık yerel saat farkı vardır.
- Ulusal saat olarak 30° Doğu boylamı (Iğdır-Erzurum hattı) kullanılır.
2. Özel (Göreceli) Konum
Türkiye'nin kıtalara, denizlere, komşu ülkelere, yer şekillerine ekonomik ve kültürel unsurlara göre konumudur.
Özel konumun sonuçları
1. Kıtalararası Konum
- Türkiye, Asya ile Avrupa arasında köprü durumundadır.
- Bu konum stratejik, ekonomik ve kültürel önem kazandırır.
2. Denizler ve Boğazlar
- Üç tarafı denizlerle çevrilidir.(Karadeniz, Ege ve Akdeniz)
- İstanbul ve Çanakkale Boğazları, Avrupa ile Asya arasında geçiş sağlar.
- Bu durum Türkiye'ye jeopolitik üstünlük kazandırır.
3. İklim ve Yer Şekilleri
- Dağların uzanışı, yükselti ve deniz etkisi iklimi çeşitlendirmiştir.
-Bu yüzden tarımsal üretim, doğal bitki örtüsü ve yerleşme çeşitlilik gösterir.
4. Komşular ve Siyasi Konum
- Türkiye, üç kıtanın kesişim noktasındadır.
- Balkanlar, Kafkasya, Orta Doğu gibi stratejik bölgelerin merkezindedir.
- Enerji yolları (petrol - doğalgaz boru hatları) üzerinde bulunur.
5. Ekonomik ve Kültürel Sonuçlar
- Transit ticaret yolları üzerinde yer alır.
- İpek Yolu ve Baharat Yolu'nun kavşağında bulunur.
- Göç yolları üzerinde olması kültürel çeşitliliği artırır.
- Turizm potansiyeli yüksektir. (doğa, tarih, kültür turizmi)
3. Jeopolitik Konum
Jeopolitik konum, bir ülkenin coğrafi konumu ile siyasi, ekonomik ve askerî güç unsurlarının birlikte değerlendirilmesi sonucu ortaya çıkan stratejik önemidir.
Yani sadece harita üzerinde "nerede bulunduğu" değil, bu konumun dünya siyaseti ve ekonomisine etkisi ifade edilir.
3.1. Türkiye'nin Jeopolitik Konumu
Türkiye, jeopolitik açıdan dünyanın en önemli bölgelerden birinde yer alır. Bu önem, hem konum özelliklerinden hem de çevresindeki gelişmelerden kaynaklanır.
a) Kıtalararası Köprü
- Türkiye, Asya ile Avrupa kıtaları arasında doğal bir köprü konumundadır.
- Üç tarafı denizlerle çevrili, dördüncü tarafı kara komşularına açılır.
- Bu durum, kültürel ve medeniyetler arasında geçiş sağlamıştır.
b) Boğazlar ve Denizler
- İstanbul ve Çanakkale Boğazları, Karadeniz'i Akdeniz'e bağlayan tek su yoludur.
- Bu nedenle Türkiye, hem Karadeniz'e kıyısı olan ülkeler hem de Akdeniz üzerinden dünya ticareti açısından kritik bir role sahiptir.
- Boğazlar, 1936'da imzalanan Montrö Sözleşmesi ile Türkiye'nin stratejik önemini daha da artırmıştır.
c) Enerji Yolları
- Türkiye, Ortadoğu petrol ve doğalgazı ile Avrupa pazarları arasında enerji koridoru üzerindedir.
- Bakü - Tiflis - Ceyhan (BTC), TANAP, TürkAkım gibi boru hatları Türkiye'nin jeopolitik önemini artırır.
d) Komşu Bölgeler
- Türkiye, sorunlu ve stratejik önemi yüksek bölgelerle çevrilidir:
Balkanlar: Avrupa'nın siyasi istikrarını etkileyen bölge.
Kafkasya: Enerji zengini bölge.
Orta Doğu: Petrol, doğalgaz ve sürekli siyasi krizlerin yaşandığı coğrafya.
- Bu bölgelerle iç içe olması Türkiye'yi hem fırsat hem de risklerle karşı karşıya bırakır.
e) Kültürel ve Askeri Önemi
- Türkiye, Nato üyesi bir ülkedir ve Batı ile Doğu arasındaki güvenirlik dengesinde rol oynar.
- Göç yolları üzerinde bulunması, kültürel çeşitliliği artırır ama aynı zamanda güvenlik sorunlarını da beraberinde getirir.
- İpek Yolu ve modern ticaret koridorları üzerinde olması, ekonomik değerini yükseltir.
3.2 Türkiye'nin Jeopolitik Konumunun Sonuçları
* Avantajları
- Stratejik boğazlara sahip olması
- Enerji geçiş yolları üzerinde bulunması
- Tarım, sanayi ve turizm açısından çeşitlilik
- Kültürel ve ticari etkileşim merkezi olması
* Dezavantajları
- Siyasi ve askeri açıdan sürekli dış baskılara açık olması
- Çevresindeki kriz bölgeleri nedeniyle güvenlik risklerinin yüksek olması
- Enerji ve su yolları üzerindeki anlaşmazlıklardan etkilenmesi.
4. Türkiye'nin Komşuları
Türkiye'nin jeopolitik önemini artıran unsurlardan biri de komşularıdır. 8 ülke ile kara sınırı bulunan Türkiye'nin bu sınırları, yalnızca coğrafi değil; aynı zamanda siyasi, ekonomik ve diplomatik gelişmeler üzerinde de belirleyici rol oynamaktadır. Her bir komşu ülke ile olan sınır; doğal engeller, ticaret yolları ve tarihsel ilişkiler açısından farklı stratejik anlamlar taşır.
4.1. Batı Sınırları
Türkiye'nin batısında Yunanistan ve Bulgaristan yer almakta olup bu iki ülke, Türkiye'nin Avrupa'ya açılan kapılarıdır. Zaman zaman siyasi dorunlar nedeniyle Yunanistan ile olan sınır kapılarında geçişler kısıtlanmış olsa da Bulgaristan sınır kapıları, Türkiye ile Avrupa arasındaki ulaşım ve ticaretin ana güzergahı olmuştur.
4.1.1. Yunanistan
- Sınır uzunluğu 203 km dir.
- Meriç Nehri doğal sınırı oluşturmaktadır.
- İpsala, Avrupa'ya açılan ve en önemli sınırı kapısıdır.
- Avrupa'ya açılan en önemli sınır kapılarından biridir ve Türkiye - AB ilişkileri açısından stratejiktir.
){kind=link}
0 Yorumlar