Kamu Politikaları Analizi Dersi Ders Notları

KAMU POLİTİKALARI ANALİZİ

Bu derste kamu politikası analizine temel bir giriş yapılmaktadır:

* Önce “kamu” ve “kamu politikası” kavramlarının ne anlama geldiği açıklanır.

* Ardından, kamu politikası analiz süreci ve bu sürece katkı sağlayan aktörler tanıtılır.

* Daha sonra, kamu politikalarında gündemlerin nasıl oluştuğu ve sorunların nasıl ele alınıp çözüldüğü anlatılır.
* Son olarak, politika sürecinin işleyişini açıklayan çeşitli modeller sunulur.
* Paylaşımımda yer alan bilgilerin kaynağı, dersimin hocası sayın Prof. Dr. Faruk Ataay'ın derste anlattıklarından oluşmaktadır. Bu ders kapsamında ek okuma olarak Fatih Demir'in "Kamu Politikasına Giriş" (Gazi Kitabevi - 2018) kitabından yararlandım.

    Derse İlişkin Bazı Kavramlar ve Anlamları

    > Kamu: En genel anlamıyla bir ülkede yaşayan insanların tümünü, yani halkı ifade eder. Ancak bu kavram, farklı bağlamlarda daha özel anlamlar kazanarak halk ifadesinden başka anlamlara da karşılık gelmektedir.

Kamu kelimesinin diğer karşılıkları;

- Toplum: Kamu, halkın tamamını, yani toplumun bütününü ifade etmektedir.

- Devlet ve Kurumlar: Kamu, devletin kendisini ve toplum yararına çalışan kamu kurumlarını kapsar.

- Kamusal Alan: Bireylerin ortak yaşam alanı; devletin düzenlediği ve herkesin erişimine açık olan alanlardır.

- Kamusal Hizmetler: Eğitim, sağlık ve güvenlik gibi toplumun ortak ihtiyaçlarını karşılayan hizmetlerdir.

Görüldüğü üzere "Kamu" kelimesi en temel anlamı olan halk ifadesine paralel olarak ondan türeyen diğer bazı kavramları da karşılamaktadır.

   

  Birçok anlama sahip olan "Politika" için genel kabul gören dört tanım bulunmaktadır. Bu tanımların tamamına yazımın sonunda paylaşacağım linkte yer alan detaylı nottan ulaşabilirsiniz. 

  * Politika: Devletin temel görevinin, toplumun ortak ihtiyaçlarının karşılanması ve ortak yararının sağlanması olarak tanımlanmasından kaynaklanır. Toplumun ortak ihtiyaçları ve ortak yararı, “kamu yararı”, “ulusal çıkar”, “milli menfaat” gibi kavramlarla ifade edilir. Dolayısıyla, politika da, toplumun ortak ihtiyaçlarının, kamu yararının ve ulusal çıkarların (milli menfaat) sağlanmasına yönelik faaliyetler olarak tanımlanmaktadır.

    Modern toplumun gelişmesinde ve oluşumunda liberal teorinin büyük etkisi bulunduğundan, öncelikle liberalizmin, birey, toplum, devlet gibi kavramları nasıl tanımladığını ele almak aydınlatıcı olacaktır.

Liberalizm, Birey, Toplum ve Devlet

    Liberalizm, atomistik bir toplum anlayışına dayanarak, toplumu bireyler temelinde tanımlanmaktadır. Liberalizme göre, toplum bireylerin toplamından oluşur. Liberalizmin toplum, devlet ve politika anlayışı bu bireyci yaklaşıma dayanmaktadır.

- Liberalizm öncelikle hümanisttir. Daha anlaşılır bir ifade ile, insan (birey) en değerli varlıktır.

- İkinci olarak, liberalizme göre, toplumun temel amacı, insanların (bireylerin) iyiliğinin ve mutluluğunun sağlanmasıdır. Her şeyin ölçüsü insana faydalı olmasıdır. İnsana fayda sağlayan, mutluluk veren şeyler desteklenmeli, insana acı, üzüntü ve mutsuzluk veren şeylerden ise kaçınmalıdır.

- Üçüncü olarak, liberalizmin insan anlayışı, insanların akılcı (rasyonel)varlıklar olduğu anlayışına dayanmaktadır. İnsanlar akılcı varlıklar olduklarından, kendilerine fayda sağlayan, mutluluk veren şeyleri bilebilir ve tercih edebilir. Dolayısıyla bireyler tercihlerini özgürce yapabilmelidir.

Liberalizmin bu insan felsefesi, bireyleri, hak ve özgürlüklere sahi birer bağımsız varlık olarak tanımlar. Her birey doğuştan bazı hak ve özgürlüklere sahiptir. Ancak bu hakları tam olarak kabullenebilmesi için yetişkin (reşit) olması gerekir. Her yetişkin birey akılcı ve özgür olduğu için, kendi çıkarlarını koruyabilir, kendisi için en iyi olanı seçebilir, kendi hayatını özgürce şekillendirebilir. Dolayısıyla, bireyler kendi düşünceleri ,kimliği tercihleri ve çıkarları olan birer varlıktır. Ayrıca, bütün bireyler bu haklardan ve özgürlüklerden eşit biçimde yararlanır. Bir başka deyişle, bireyler eşit haklara sahiptir.

Dolayısıyla, liberalizme göre, toplumun temelinde birey (insan) vardır. Liberalizmin toplum ve devlet anlayışı da bu birey anlayışından hareketle geliştirilmiştir. Liberal filozof John Locke'un geliştirildiği "Toplum Sözleşmesi Teorisi" de, birey toplum ve devleti, özgür birey anlayışı temelinde geliştirilmiştir.

Lock'a göre, bütün bireyler hak ve özgürlüklere sahip varlıklardır. Ancak, bireylerin hak ve özgürlükleri kendi hayatlarıyla ilgili konularla sınırlıdır. Bireyler baka bireylerin hak ve özgürlükleri üzerinde tasarruf yetkisine sahip değildir. Bir başka deyişle, bir bireyin hak ve özgürlükleri, başka bir bireyin hak ve özgürlüklerinin başladığı yerde bitmektedir. Oysa, bazı bireyler, başka bireylerin hak ve özgürlüklerini ihlal edebilmektedir.. Bu durumda, hak ve özgürlükleri başka bireyler tarafından ihlal edilen bireylere koruma sağlanması gerekmektedir. İşte, Locke'a göre, devletin temel varlık sebebi, bireylerin hak ve özgürlüklerinin korunması için güvenlik ve adaletin sağlanmasıdır. Locke'a göre, insanlar akılcı varlıklar oldukları için bir araya gelerek, güvenlik ve adaleti sağlamak için ortak iradesiyle bir anayasa yaparak, bir arada yaşamanın kurallarını belirleyip devleti kurarlar. Dolayısıyla devlet, insanlar tarafından kurulmuştur ve temel görevi insanların iyiliğini ve mutluluğunu sağlamaktır.